Voor deze mensen deed Mandela het!

Zomer 2012, East London, Zuid Afrika. 

Mart en ik geven een training 7 life skills. 
Ter voorbereiding nemen Andre en Siya ons mee naar Tanzani, 
het op één na grootste township van Zuid-Afrika. 

De krotjes zouden bij ons het woord schuur niet verdienen: 

sloophout en metalen platen bijeengehouden door roestige spijkers en rafelig touw. 
Alles gebeurt in dat kleine hutje. 
Je vraagt je af hoe ze erin slagen om op zondag zo keurig gekleed in de kerk te verschijnen.  

De ‘shags’ houden de meeste regen buiten, maar niet de kou. 

Nooit geweten dat in Afrika ook mensen van de kou sterven. 

Logisch dat ze in de hut een vuurtje stoken, 
met het risico dat er soms wel 500 ‘huisjes’ tegelijk afbranden. 

In de township doet de legende van de ‘tokoloshe’ de ronde. 

De kleine, monsterlijke geest, lijkend op een baviaan 
loopt laag over de grond en dringt je hut binnen. 
Als je op de grond slaapt, kan je de volgende dag zomaar dood zijn. 
De mensen geloven het echt. 
Dat komt omdat zelfs jonge en sterke mensen zomaar op mysterieuze wijze sterven. 

De verklaring is even schokkend als simpel. 

De vuurtjes in de hutjes veroorzaken een hoge concentraties koolmonoxide
dicht bij de grond, de mensen worden vergiftigd zonder dat ze het door hebben.   

De gedreven mensen van Sophumelela en GetOn doen heldhaftig werk in de townships. 
Ze volgen het voorbeeld van Mandela en slagen er keer op keer in om jongeren te helpen om hun eigen, waardige bestaan op te bouwen. Dat bereiken ze vooral door scholing en voorlichting.

Als we verder rijden zien we Xhosa langs de weg met enorme barbecues. 
Niet met hamburgers of braadworst, maar met schapenkoppen. 

Een delicatesse.

Siya, de geestelijk begeleider van Sophumelela, 
vertelt verder over de initiatie-rituelen van de townships. 
Jongens van 14 worden besneden.

Allemaal met hetzelfde vieze mes! 

Het doel: man worden. Doe je niet mee, dan wordt je voor de rest van je leven beschimpt 
en ben je een ‘loser’. De druk is groot. Sommige jongens vluchten. 

De besneden jongens worden bang gemaakt en het bos in gejaagd. 
Daar maken ze een hut van gras en plastic en blijven er 4 weken. 
Ze eten vooral zetmeelproducten, dat bevat weinig water en droogt de wond uit, 
en heelt het sneller, denken ze. 
Veel jongens redden het niet. De drogen uit of de wond infecteert. 
De ‘survivors’ mogen na terugkomst 'slapen' 
met een speciaal voor de gelegenheid ingehuurde dame. 
Onbeschermd en dus met hoog risico op hiv-besmetting, worden ze ingewijd in het man zijn. 

Voorlichting is noodzaak!

Maar uit nood ontstaan ook mooie gebruiken. 
De rol van de overleden of afwezige ouders wordt door een ander overgenomen. 
De vraag:’ wie is je (biologische) moeder?’ is dan ook een heel andere dan: 
‘wie heeft er voor je gezorgd?’ 

Een mooi voorbeeld van het zo veel geprezen 'Ubuntu', een van tradities uit de stam van Mandela. Het werd zo'n beetje zijn levensfilosofie.

Aartsbisschop Desmond Tutu omschrijft het als volgt: "Iemand met ubuntu staat open voor en is toegankelijk voor anderen, wijdt zich aan anderen, voelt zich niet bedreigd door het kunnen van anderen omdat hij of zij genoeg zelfvertrouwen put uit de wetenschap dat hij of zij onderdeel is van een groter geheel en krimpt ineen wanneer anderen worden vernederd of wanneer anderen worden gemarteld of onderdrukt."

De training start op 18 juli, toevallig ook Madiba-dag, de 94ste verjaardag van Mandela. 
In plaats van de afgesproken 12 deelnemers komen er zo’n 35.  

‘Willen jullie zingen?’, vraag ik. 

'Happy birthday of iets dergelijks', stel ik voor.  
Na een minuut staat een kleine dame op. 
Zonder af te spreken zingen ze, diep vanuit hun ziel. 

Kippenvel op mijn voetzolen.

Ze geven zich volledig. Mart en ik zijn even van ons stuk. 
Hun waardering voor Madiba gaat diep. 

Er volgen 3 intense dagen waarin we alles uit de kast trekken en zoveel mogelijk kennis delen. 
Het is een prachtige uitwisseling. Vanwege toenemend enthousiasme besluiten we een tweede trainingsronde te doen. 

De certificaatuitreiking die volgt is heel belangrijk voor de deelnemers. 

De meesten hebben nooit op school gezeten. 

’Ik kan wel huilen van geluk, maar doe dat alleen van binnen,' 
zegt een deelnemer 

'ik ben zo trots dat ik nu eindelijk een diploma heb!’ 
Op het certificaat prijkt hun held.  

Op donderdag bezoek ik de ‘Hope-school’. 
De kinderen zijn hiv-besmet of al ziek, 
hun ouders zijn vaak ziek of overleden. 

De leerkrachten zijn als een vader of moeder voor hun leerlingen. 

Ze krijgen heftige gebeurtenissen te verwerken. 
Regelmatig sterfgevallen onder kinderen en ouders door ziekte of schietpartijen.

In de pauze spelen de kinderen onbezorgd op het paradijselijke speelterrein. 
Ze klimmen in bomen, slingeren, en rollen autobanden de heuvel af. 
Ze realiseren zich gelukkig niet (voortdurend) welk lot hun beschoren is. 

Het is erg tegenstrijdig. Deze kinderen hebben toch ook recht op een mooi leven! 
Bij het naar huis gaan geven ze de juf een zoen en een dikke knuffel! 

Ook ik krijg van de kinderen een knuffel. En smelt. 

Na al deze intense ervaringen in dit immense land is het niet moeilijk te begrijpen waarom Mandela zijn leven in dienst stelde van al deze mensen. 
Het is ongelooflijk wat hij voor elkaar heeft gekregen en welke vooruitgang is geboekt.

Misschien nog wel belangrijker dan zijn daden is dat hij zoveel mensen heeft geïnspireerd. 
Mensen en organisaties (zoals GetOn en Sophumelela) die de lessen van Mandela in de praktijk brengen en alles in dienst stellen om de situatie te verbeteren. 

Gelukkig maar, er is nog veel werk te verzetten. 

Michel Linthorst


ps.  www.you4mula.org is veranderd in www.7lifeskills.org