Hoe je kinderen leert zich beter te concentreren

De rekenles is net afgelopen.

'Goed gewerkt,' zeg ik tegen de klas. 

'Suzanne, ik wil jou een extra compliment geven. Rekenen is niet bepaald je hobby, toch deed je enorm je best je te concentreren!' Dat lukte haar een paar weken geleden nog niet. Sterker nog, ze werd steeds onrustiger. 
'Rekenen is stom,' zegt ze als we het er samen over hebben.

'Ik heb er gewoon geen talent voor,' 
zegt ze theatraal. ​

'Volgens mij zou je
het liefst de hele dag dansen.'

Haar ogen beginnen te glimmen als ze terugdenkt aan de muziekavond. Toen was zij de ster! Iedere vezel in haar lijf was gefocust. Suzanne móet gewoon bewegen. En als dat niet kan.. dan wordt ze onrustig, wiebelt, draait en friemelt. Steeds meer kinderen lijken beter te leren door te doen, door uit te proberen en met hun handen te werken. 

In mijn klas zitten denkers en doeners. 

Daarom geef ik ook activiteiten waarin ze kunnen bewegen. 
Gek genoeg kunnen ze zich daardoor beter concentreren. 

Het toverwoord is balans.    

'Op de 'HAVO voor muziek en dans’ krijg je ook wiskunde, dat weet je toch?' zeg ik tegen Suzanne. 'Het is kennelijk toch belangrijk om een beetje te kunnen rekenen.'  

Suzanne snapt ook wel dat ze niet de hele dag kan dansen. Het bewegen tijdens een les, of ertussen, helpt haar gelukkig al een beetje. En nu ze weet dat ze op de HAVO ook wiskunde krijgt doet ze extra haar best. 

Suzanne lijkt niet de enige die moeite heeft zich te concentreren. 
Zou het komen omdat:  

• er steeds meer prikkels en informatie te verwerken is
• alles steeds sneller moet 
• er veel afleiding is  
• sociale media verslavend werkt

Of misschien interesseert het lesprogramma haar gewoon te weinig.
​Zodra de bel gaat duiken de meeste leerlingen in hun mobieltjes. Focussen is opeens een peulenschilletje. De echte wereld wordt in rap tempo buitengesloten van de virtuele wereld. 

Zelfs op de fiets!! ​

Toch is concentratie geen vanzelfsprekende vaardigheid meer.  
Simpelweg zeggen: ‘Ik wil dat je je concentreert’, werkt meestal niet.  
Het is een vaardigheid die je echt moet oefenen. 

We doen een concentratie-oefening 

‘Loop kris kras door de zaal’, zeg ik tegen mijn leerlingen.
De meeste leerlingen klonteren samen en kletsen wat.  
'Loop nu even alleen en zoek de lege ruimte in de zaal. Blijf in beweging.’ 
Enkele leerlingen kunnen het niet zonder contact met anderen te maken.
‘Loop nu alsof je haast hebt. Je dreigt je examen te missen!  
Niet botsten!

Meteen wordt de focus beter.’ 

‘Als ik in mijn handen klap verander je direct van richting, 
blijf stevig doorlopen.’ Ze moeten steeds beter opletten om niet te botsen. 
‘Stop. Blijf staan waar je nu staat. Goed gedaan.’
​

Volgende oefening

'Loop straks door de zaal en richt je helemaal op jezelf. 
Alsof je op je mobieltje kijkt en de wereld om je heen helemaal vergeet. 
Alleen moet je het nu doen zonder mobieltje.’

Laat je door niemand afleiden.’ 

'Ga je gang.'  

De meeste leerlingen kijken naar de grond. 
Mariam en Sunduz zoeken stiekem toch oogcontact. 
Ze vinden deze oefening maar raar, ze zijn dit niet gewend. 

'En stop! Bespreek in tweetallen hoe de oefening ging. 
Was het makkelijk of moeilijk?
En waarom?’ 

Na 2 minuten: 'Kom even dichterbij staan.'
 
'In het dagelijks leven zoeken mensen contact met elkaar.  
Maar in deze oefening moest je juist geen contact maken
en je niet af laten leiden. 

Wie kan bedenken wanneer het belangrijk is om je niet af te laten leiden
en je op een ding te focussen? 

• 'Bij je examen?' zegt Hamza.
• 'Als je aan het koorddansen bent!' zegt Suzanne. 
• 'Als je ergens goed in wilt worden?' zegt Pieter. 
• 'Als je aan het zoenen bent,' zegt Freek. 

Je kunt erop wachten
dat Freek zo’n antwoord geeft. 

'Hoe kun je je beter focussen tijdens deze oefening?’ 

‘Ik dacht aan iets leuks’
‘Ik zong een liedje in mijn hoofd’
‘Ik keek naar mijn voeten’ 

‘Goeie tips. We doen het nog een keer. 
Probeer het nog beter te doen.’ 

Ze weten nog niet dat ik ze dit keer hinderlijk voor hun voeten ga lopen
om ze uit hun concentratie te halen!!.’ ​

Nog een concentratie-oefening 

'Freek, jij krijgt 3 opdrachten uit het geheugenspel. 
Kijk er 20 seconden naar en prent de opdrachten in je hoofd. 
Je loopt straks langs je klasgenoten die in de zaal verspreid staan. ​

Tegen de andere leerlingen: 'Wij gaan proberen Freek af te leiden. 
Als hij langs je loopt geef je Freek een compliment, 
over zijn kleren, zijn talenten of sterke eigenschappen.’ 

'Freek, jij probeert je af te sluiten voor de complimenten 
en de opdrachten van het geheugenspel te onthouden. 

Als je langs alle leerlingen geweest bent moet je de opdrachten van het geheugenspel zo goed mogelijk uitvoeren.'
​  ​

Tips om concentratie te vergroten
(Je kunt bij de kleuters al beginnen met oefenen.) 

1.Geef een leerling een aantal opdrachten. 

• Bob, doe de deur open en dicht, zet de gieter op mijn bureau en klap 5 keer in je handen.  

2.Probeer de gedachten van de leerling af te leiden.  

• Bob, voordat je de opdrachten uitvoert moet je eerst terugtellen van 20 tot 0. 

3. Maak de tijd tussen het geven van de opdracht en het uitvoeren langer. 

• Bob, je mag je opdrachten pas uitvoeren als we met zijn allen een liedje hebben gezongen. Je moet meezingen. Pas daarna voer je de opdrachten uit.  

Differentiatie
1. Maak de opdrachten steeds complexer. 
2. Maak de afleiding steeds groter
3. Maak de tijd tussen het geven en uitvoeren van de opdracht steeds langer.

Nog meer tips 

• Zorg voor afwisseling in bewegen en stilzitten
• Zorg voor balans in denk en doe-lessen
• Sluit aan bij de dromen en interesses van de leerling. Als ze iets leuk vinden doen ze vanzelf beter hun best en houden ze het langer vol. 
• Leg aan de leerlingen uit hoe de lessen passen in de doelen die ze willen bereiken. (probeer meer te zeggen dan: omdat het belangrijk is) 
• Laat de leerlingen zelf lessen, onderwerpen en projecten kiezen. Ze zijn dan meer betrokken, gemotiveerd en geconcentreerd.  
• Investeer al bij de kleuters in het oefenen van concentratie en niet pas als het 'misgaat' 

Veel succes en plezier,  

​Michel Linthorst 

---

FB
Linkedin
twitter